Ochronę interesów osób ubezpieczonych w drugim filarze gwarantują:
- regulacje prawne;
- bezpieczne zasady inwestowania
- nadzór państwa
- przechowywanie składek przez Depozytariusza
Zobrazować to można poprzez następujący rysunek.
Rysunek 7. Bezpieczeństwo pracownika inwestującego w składkę w II Filarze.
Źródło: opracowanie własne na podstawie Prospektu emisyjnego PTE „DOM” za rok 2000.
- Depozytariusz – ponosi finansową odpowiedzialność za niezgodne z przepisami decyzje inwestycyjne Towarzystwa Emerytalnego
- Minimalna wymagana stopa zwrotu – jeżeli zyski z inwestycji będą mniejsze o połowę lub 4 punkty procentowe niż we wszystkich Funduszach Emerytalnych, Towarzystwo musi dopłacić z własnych środków
- Fundusz Gwarancyjny – jeżeli Towarzystwo ma za mało środków, aby dopłacić do minimalnej stopy zwrotu, Fundusz Gwarancyjny tworzony przez PTE pokrywa różnicę
- Gwarancje państwa – jeżeli w Funduszu Gwarancyjnym nie ma wystarczających środków – dopłaca budżet państwa
- Decyzja średniego pokolenia – jak już wspomniałem, po wprowadzeniu nowego systemu osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., będą musiały podjąć decyzję, czy chcą uczestniczyć w II filarze, czy też wolą dostawać nową emeryturę tylko z gruntownie zreformowanego I filaru. Wybór ten nie będzie prosty (nie ma tu uniwersalnej rady dobrej dla wszystkich – decyzja w dużym stopniu powinna zależeć od indywidualnej sytuacji). Co więcej, z decyzji raz podjętej nie będzie można się wycofać.
Regulacje tworzą określoną architekturę drugiego filara, którego elementami są następujące podmioty:
- członkowie otwartych funduszów emerytalnych,
- powszechne towarzystwa emerytalne (PTE),
- otwarte fundusze emerytalne (OFE),
- Zakład Ubezpieczeń społecznych (ZUS),
- Banki depozytariusze (BD),
- Fundusz Gwarancyjny Funduszów Emerytalnych (FGFE),
- Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW),
- Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE),
- Agenci rejestrowi (AR),
- Pośrednicy prowadzący działalność akwizycyjną (PA),
- System bankowy,
- Zakłady ubezpieczeń emerytalnych.[2]
Każdy z tych elementów odgrywa określoną rolę w systemie.
Na zbliżonej do II filaru zasadzie gromadzą swój kapitał otwarte fundusze inwestycyjne (powiernicze), które już od paru lat operują na polskim rynku. Osoby, które będą musiały podjąć decyzję o ewentualnym uczestnictwie w II filarze, mogą sobie zatem zadać pytanie: czy dzisiaj zainwestowałyby swoje pieniądze raczej wykupując jednostki uczestnictwa w funduszu powierniczym (tak jak to jest w II filarze), czy wolałyby np. długoletnią lokatę bankową, o niewysokim, ale stałym oprocentowaniu, tj. w przybliżeniu odpowiednik I filaru?
Osoby, które zainwestują część swojej składki w II filar, muszą też być świadome, że moment ich przejścia na emeryturę (tj. przeliczenia zebranych jednostek uczestnictwa w funduszu emerytalnym na stałe świadczenie) będzie poważną decyzją inwestycyjną, wymagającą – zwłaszcza w momentach możliwych zachwiań w gospodarce – silnych nerwów i pewnej orientacji w zasadach jakimi kierują się rynki finansowe Trzeba w tym miejscu powiedzieć, że umiejętna gra na rynkach finansowych w kilkudziesięcioletniej perspektywie daje dużą szansę godziwego zysku. Im krótszy jest okres, w którym pieniądze pozostają w obrocie, tym silniej wzrasta ryzyko inwestycyjne.[3]
W miarę rozwoju polskiej gospodarki i nasz rynek finansowy będzie się stawał coraz bardziej stabilny, a tym samym zmniejszy się ryzyko inwestycyjne. Podobna stabilizacja stanowi też jeden z wstępnych warunków wymaganych od krajów, które – jak Polska – pragną stać się członkami Unii Europejskiej.
—
[2] B. Hadyniak, J. Monkiewicz, Fundusze emerytalne, op. cit., s.59.
[3] Prospekt emisyjny PTE „DOM”.